Sukcesja w firmie… o co właściwie chodzi?

Sukcesja w firmie = zarząd sukcesyjny: Co to jest i jak działa?

Zarząd sukcesyjny to „mechanizm”, który pozwala na tymczasowe zarządzanie firmą w przypadku np. śmierci właściciela. Zarząd sukcesyjny (więcej na stronie Ministerstwa Rozwoju i Technologii: link) jest instytucją prawną wprowadzoną w Polsce ustawą z dnia 5 lipca 2018 roku, która umożliwia płynne przejęcie firmy przez wyznaczonego zarządcę sukcesyjnego.

Zarząd sukcesyjny działalnością w praktyce trwa do dwóch lat od śmierci przedsiębiorcy. W szczególnych okolicznościach może przez sąd przedłużony do pięciu, ale zdarza się to niezwykle rzadko. Natomiast dość często zarząd trwa krócej, gdyż wygasa w momencie nabycia przedsiębiorstwa w spadku.

Jak powołać zarządcę sukcesyjnego? Możliwe są dwa scenariusze…

Zacznijmy od tego, kto może zostać zarządcą sukcesyjnym firmy. Wyznaczona osoba musi być pełnoletnia, posiadać pełną zdolność do czynności prawnych i co ważne – bez prawomocnie orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej lub w zakresie zarządu majątkiem. Można powołać tylko jednego zarządcę sukcesyjnego (nawet jeśli przedsiębiorca prowadził kilka działalności), jednakże można powołać tzw. rezerwowego zarządcę na wypadek, gdyby wobec poprzedniego orzeczono wyżej wymienione zakazy, bądź się rozmyślił.

Scenariusz #1 realizowany za życia właściciela

Z doświadczenia naszej kancelarii (więcej: sukcesja w firmie)wynika, że szczecińscy przedsiębiorcy są dość zapobiegliwi i często wyznaczają prokurenta lub najbliższego członka rodziny na zarządcę sukcesyjnego. Jest to niezwykle dobre rozwiązanie, gdyż działalność firmy jest niezachwiana i realizowana zgodnie z wolą właściciela. Procedura powołanie zarządu sukcesyjnego jest niezwykle prosta i bezpłatna. Wymaga jedynie:

👉 oświadczenie przedsiębiorcy o powołaniu zarządu sukcesyjnego

👉 wskazanie zarządcy wraz z jego pisemną zgodą na objęcie tej funkcji

👉 wypełnienia i wysłanie wniosku na stronie CEIDG (link) lub listownie

Scenariusz #2 realizowany po śmierci właściciela

Czasami właściciele zapominają lub wskutek nieszczęśliwego wypadku nie zabezpieczyli firmy w formie wyznaczenia zarządu sukcesyjnego… i co wtedy?

Po pierwsze, osoba zgłaszająca zarządcę ma na to tylko dwa miesiące od śmierci właściciela i musi posiadać zgodę wszystkich spadkobierców, którym łącznie przysługuje min. 85% udziału w przedsiębiorstwie w ramach spadku. Po drugie, powołanie zarządu i zgoda zarządcy sukcesyjnego muszą mieć formę aktu notarialnego. Następnie notariusz dokonuje wpisu do CEIDG i zarząd sukcesyjny jest powołany.

Zarządca sukcesyjny: rola i obowiązki

Rolą zarządcy sukcesyjnego jest prowadzenie biznesu tak, jakby robił to wciąż żyjący przedsiębiorca. Zarządca przejmuje obowiązki wobec kontrahentów, pracowników czy organów administracyjnych – US, ZUS itd. W ramach działalności przedsiębiorstwa może występować na drogę sądową, uczestniczyć w postępowaniach administracyjnych lub skarbowych.

Zarządca działa w imieniu i na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. Nie odpowiada osobistym majątkiem za zobowiązania wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Jeżeli jednak zarządca sukcesyjny wyrządzi szkodę dla firmy, wówczas może się liczyć z pociągnięciem do odpowiedzialności za nierzetelne wykonanie swoich obowiązków.

Od czego powinien zacząć zarządca?

Przede wszystkim od prawidłowej identyfikacji zarządzanego przedsiębiorstwa. Zarządca sukcesyjny musi posługiwać się swoimi danymi oraz firmą zmarłego przedsiębiorcy wraz z dopiskiem „w spadku”. Jak to powinno wyglądać: firma zmarłego właściciela nazywała się ABC Auto Serwis Jan Nowak, a na zarządcę sukcesyjnego wybrano Marka Kowalskiego. Wówczas identyfikacja zarządcy wyglądałaby następująco: Marek Kowalski – zarządca sukcesyjny dla przedsiębiorstwa ABC Auto Serwis Jan Nowak w spadku.

Następnie powinien dokonać (niezwłocznie po objęciu zarządu) spisu inwentarza przedsiębiorstwa w spadku. Należy w nim wykazać wszystkie składniki wchodzące w skład majątku firmy wraz z podaniem ich wartości (cen) na dzień śmierci przedsiębiorcy oraz wysokość zadłużenia, jeżeli występuje.

Co się dzieje z firmą po zakończeniu zarządu sukcesyjnego?

Jak już wspominaliśmy, zarząd jest rozwiązaniem tymczasowym. Po jego upływie spadkobiercy muszą podjąć decyzję co z firmą. Są tylko dwa możliwe rozwiązania sytuacji: likwidują przedsiębiorstwo lub kontynuują jego działalność. W drugim przypadku spadkobierca musi założyć własną działalność.

Sukcesja w firmie: wnioski 

Sukcesja w jednoosobowej firmie jest procesem wymagającym starannego planowania i przygotowania. Zarząd sukcesyjny stanowi kluczowy element tego procesu, zapewniając stabilność i kontynuację działalności w przypadku nagłej niezdolności właściciela do prowadzenia firmy. Właściciele jednoosobowych firm powinni zrozumieć znaczenie sukcesji i podjąć odpowiednie kroki, aby zabezpieczyć przyszłość swojego biznesu. Kluczowym elementem jest przekazanie wiedzy dotyczącej funkcjonowania firmy swojemu następcy. Właściciel powinien zapewnić odpowiednie szkolenia i stopniowo przekazywać swoje obowiązki.